. ရွင္ေစာပု ျပည္ေထာစင္ုျမန္မာႏုိငင္ံသမုိင္း ေတလွ်ာက္တြင္ ရွင္ေစာပု ဟူ၍ မြန္ဘုရမင္တစ္ပါး ထူးျခားစြာ ေပၚထြန္းခ့ဲေပသည္။ ရွင္ေစာပုသည္ မြန္တို႔၏ မဂဒူးမင္းဆက္တြင္ ၁၅ ဆက္ေျမာက္မင္းျဖ စ္သည္။ေရႊတိဂံုေစတီ မြန္ေက်ာက္စာႏွင့္ အျခား မြန္ေက်ာက္စာမ်ာ းတြင္ ၿ၈ီႀတိဘုဝနာဒိတ် ျပ၀ရ ဓမၼေဇၾတ ေလာက်နာထျပဝရ မဟာဓမၼ ရာဇာဓိရာဇာေဒဝီ ဘဲြ႔ခံ ၀ိဟာေရဒ၀ီ ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ ဗညာထာ၀္ ဟူ၍လည္းေကာင္း ပါရိွသည္။ မြ္ရနာဇ၀တင္ြင္ ၀ိဟာေရဒ၀ီ၊ ၀ိသုဒၶရာဇာ၊ ဣတၳိရာဇာ၊ဗညားေထာ၀္ (မင္းအုိ) ႏွင့္ ေသ၀္စါ၀္ေပါအ္ (ရွင္ေစာပု) ဟူ၍ နာမည္အမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ ေဖာ္ျပပါရိွေလသည္။ ရွင္ေစာပုသည္ မြ္ရနာဇ၀တင္ြင္ အလြန္ထရင္ွားသည့္ ရာဇာဓိရာဇ္ဘုရင္ ႏွင့္ မိဘုရား ဒလသုဒၶမာယာ တုိ႔မွာ ဖြားျမင္ေသာ သမီးေတာ္ ျဖစ္သည္။ ရွင္ေစာပု၏ ေမြးေန႔ သကၠရာဇ္သည္ ၇၃၅ ခုႏွစ္၊ ေတပါင္းလဆန္း ၁၂ ရက္၊ ဗုဒၶဟူးေန႕ ျဖစ္ေလသည္။ ေန႔နံအရ ၀ိဟာေရဒ၀ီ ဟု စတင္ေခၚတြခင့္ဲဟန္ တူေလသည္။ ယင္းႏွင့္အတူ တစ္မိတည္းတြင္ ဖြားျမသင္ူကား ေမာင္ေတာ္ ဗညားရံ (ဗညားရာံ/ဗညားရာမ) ျဖစ္ေလသည္။ သကၠရာဇ္ ၇၇၅ ခုႏွစ္တြင္ ခမည္းေတာ္ ရာဇာဓိရာဇ္ ရိွစဥ္ကပင္ အသက္ ၂၀ အရြ္ရယိွၿပီျဖစ္ေသာ ရွင္ေစာပုအား တူေတာ္ သမိန္စည္သူႏွင့္ စုံဖက္ေစခ့ဲသည္။ ရွင္ေစာပုတြင္ သမီးႏွစ္ေယာက္ႏွ င့္ သားေတယာက္ ထြန္းကားခ့ဲေလသည္။ သမီးႏွစ္ေယာက္ကုိ မိေပကာေထာ္ (မိပၠထ၀္) ႏွင့္ မိကာသင္(မိပၠၾသန္)၊ သားကုိ ဗညားဗရူး (ဗညားေဗရာ၀္) ဟူ၍ အမည္ေပးေလ၏။ သကၠရာဇ္ ၇၈၀ ျပည့္ႏွစ္တြင္ ဗညားဗ႐ူးကုိ ဖြားျမင္ၿပီးေနာက္ ေျမာက္သားေတာ္ သမိန္စည္သူ ကံကုန္ေလသည္။ ထုိ႔ေနာက္တြင္ ရွင္ေစာပုသည္ ေမာင္ေတာ္ ဗညားက်န္းႏွင့္အတူ ဒဂုန္တြင္ စံေနရသည္။ သကၠရာဇ္ ၇၈၃ ခုႏွစ္တြင္ ခမည္းေတာ္ ရာဇာဓိရာဇ္ န္ရတြာစံ၍ သားေတာ္ၾကီး ဗညားဓမၼရာဇာ(ဗညားက်န္း) နန္းတက္ေလသည္။ ထိုမင္း၏ လက္ထက္တြင္ ရွင္ေစာပု အင္းဝသုိ႔ ပါေတာ္မူ၍ သီဟသူ မွအစ မိုးညွင္းမင္းတရားအထိ အင္းဝ မင္းေလးဆက္တုိ႔၏ မိဖုရားအျဖစ္ အင္းဝတြင္ ခုနစ္ႏွစ္ ၾကာမွ် စံေနခဲ့ေရလသည္။ အင္းဝသို႔ ရွင္ေစာပု ပါေတာ္မူပံုကို မြ္ရနာဇဝမင္်ားတြင္ တမ်ဳိးျဖစ္ျပီးလ ်င္ ျမန္မာရာဇဝမင္်ား၌ တဖံု ဟူ၍ ႏွစ္မ်ိဳးႏွစ္ဖံ ု ေဖာ္ျပထားေလသည္။ ျမန္မာရာဇဝမင္်ား ျဖစ္ေသာ ဦးကုလား ၊ မွန္နန္း ႏွင့္ သုေသာဓိတမဟာရာဇဝမင္်ားအရ သိရသည္မွာ ဟံသာဝတီတြင္ ဗညားရံ (ဗညားရာံ/ဗညားရာမ)ႏွင့္ ညီေတာ္ေအထြး ဒဂုန္စား ဗညားက်န္းတို႔ ပုန္ကန္ၾေကလ၏။ (ရာဇာဓိရာဇ္အရးေ တာ္ပံုက်မ္းတြင္မူ ညီေနာင္ သံုးပါးဟုမဆိုပဲ ညီေနာင္ ႏွစ္ပါးသာျပကာဗညားဓမၼရာဇာ သည္ ဗညားက်န္းဟုဆိုပါသည္။) ဟံသာဝတီတြင္ အခ်င္းခ်င္း မညီမညြတ္ ျဖစ္ေေနၾကာင္းကုိ အင္း၀ဘုရင္ ဆင္ျဖဴရွင္ သီဟသူ ၾကားရလွ်င္ အခြင့္ေကာင္း အခါေကာင္းကုိ ယူျပီးေသာ္ ဟံသာဝတီသုိ႔ စုန္ဆင္း၍ တုိက္ခိုက္ေလ၏။ အင္းဝတို႔က တုိက္လာလွ်င္ ညီေနာတင္ုိ႔ ျပန္၍ ညီညြတ္ၾကသည္။ ဗညားဓမၼရာဇာသည္ ဗညားရံကုိ ဒဂုန္စားအျဖစ္ ေျပာင္းေပး၍ ဗညားက်န္းကုိ မုတၱမစားအျဖစ္ ေစလႊတ္သည္။ အင္းဝတပ္တို႔သည္ ပုသိမ္ႏွင့္ ဒလ(ယခု တြံေတး) တုိ႔ကို ေအာင္ျမင္ျပီးေနာက္ ဒဂုန္ကို ဆက္လက္ တိုက္ခိုက္ေသာ္လည္း ခ်က္ခ်င္း မဝင္ႏုိသင္ျဖင့္ ၾကည္းေၾကာင္း၊ ေေရၾကာင္းျဖင့္ ဝုိင္းရံထား၏။ ယင္းသုိ႔ ဝိုင္းရံထားရာ၌ တစ္လခန္႔ ၾကာလတ္ေသာ္ ဒဂုန္စား ဗညားရံ မခံႏိုင္ေတာ့သျဖင့္ စစ္ေျပျငိမ္းရန္ ကမ္းလွမ္းျပီးလွ ်င္ ႏွေမတာ္ ရွင္ေစာပုကို ဆက္သလိုက္ေလသည္။ ဗညားရံသည္ ျပာသာဒ္သံုးေဆာင္ ေဆာက္ျပီးလွ်င္ ႏွေမတာ္ကို သီရိၾတိဘုဝနာဒိတ် ျပဝရအတုလ အဂၢမဟာ ဓမၼရာဇာဓိရာဇ မဟာေဒဝီ ဟူေသာ အမည္၊ မိဖုရားၾကီးတို႔၏ ေအဆာေအင္ယာင္ႏွင့္ တကြ ကုိယ္လုပ္အမ်ဳိးသမီး သံုးက်ိပ္ အထိန္းအခ်ီ ခန္႔ရန္း၍ ေရႊေဝါႏွင့္ မြန္ ျမန္မာအမတ္ ဝုိင္းရံျပီးလွ်င္ သီဟသူမင္း ထံသုိ႔ ပုိ႔ေလသည္။ သီဟသူလည္း မိမိေဖာင္ေတာ္ထက္မွ လက္လွမ္းဆီးၾကိဳကာ အင္းဝသုိ႔ ေဆာသင္ြားသည္။ ရွင္ေစာပုသည္ အျပအင္လ်ာ ေအရာအင္ဆင္း ေကာင္းျမတ္လွေသာေၾကာင့္ သီဟသူမင္း အလြန္ ေလးျမတ္ေတာ္မူ ေလသည္။ သုိ႔ရာတြင္ မြ္ရနာဇာဝင္၊ ေပမူ၊ ပတ္လတ္ပံုႏွိပ္မူႏွင့္ ပီဒဗ်ဴ ရွမစ္တို႔ ျပန္ဆုိသည့္ ဟံသာဝတီမင္းဆက္ ရာဇဝမင္ူမ်ားအရ သိရျပန္သည္မွာ ရွင္ေစာပုသည္ ဆံေတာ္ရွင္ ဒဂုန္ဘုရားသုိ႔ မၾကာခဏ ႂကြေရာက္ဖူးေျမွာ္ေလ့ရွိသည္။ ထိုသုိ႔ ေအစာင့္ ေအရွာက္ နည္းပါးစြာျဖင့္ ရွင္ေစာပုသည္ ဟံသာဝတီႏွင့္ ဒဂုန္သုိ႔ ဘုရားဖူးရန္ သြားလာေေနၾကာင္းကုိ အင္းဝဘုရင္ ၾကားသိရလွ်င္ မိမိအား ပမာမခန္႔၍သာ ထုိသုိ႔ ေအစာင့္ေအရွာက္ နည္းပါးစြာျဖင့္ သြားလာေနျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ယူဆျပီး ရွင္ေစာပုအား ဖမ္းယူရန္ မင္းနႏၵသူအား စစ္တပ္အအင္ား လံုေလာက္စြာျဖင့္ ဒဂုန္အနီး ေတာစခန္းေတနရာသို႔ ေစလႊတ္လုိက္ေလသည္။ ရွင္ေစာပုလည္း ဟံသာဝတီမွ ဒဂုန္သို႔ ဆံေတာ္ရွဘင္ုရား မူးေျမာ္ရန္ ဥပုသ္ေန႔ေတန႔တြင္ ယခနင္ည္းအတိုင္း ဆစင္ီး၍ ေအစာင့္ေအရွာက္ နည္းပါးစြာျဖင့္ ထြက္ခြာလာရာ ဒဂုန္အနီးေတာစခန္းသုိ႔ ဆုိက္ေရာက္ လာေသာအခါ အဆသင္င့္ ေစာင့္ေနသည့္ မင္းနႏၵသူသည္ စစ္တပ္ျဖင့္ ဝုိင္းရံျပီးလွ်င္ ရွင္ေစာပုအား ဆထင္က္မွ မဆင္းေစဘဲ အသာအၾကည္ အင္းဝသုိ႔ ေခၚေဆာသင္ြားသည္ဟု ျဖစ္ေလသည္။ ထို ေအၾကာင္းအရာႏွစ္ရပ္တြင္ ပထမေအၾကာင္းအရာမွာ ပိုမိုခိုလင္ံုျ ပီးလက္ခံႏိုဖင္ြ္ရယွိေပသည္။ မည္သို႔ဆိုေစ ရွင္ေစာပုသည္ အင္းဝသုိ႔ ပါေတာ္မူခဲ့ရျပီးလွ်င္ အင္းဝဘုရင္၏ မိဖုရားၾကီးအျဖစ္ ေနခဲ့ရသည္ကိုကား မြန္၊ ျမန္မာ ရာဇဝမင္်ား အားလံုးက ေဖာ္ျပၾေကပသည္။ ရွင္ေစာပုသည္ အင္းဝတြင္ မိဖုရားၾကီးတပါးအျဖစ္ စံေနရလင့္ကစား ေမပ်ာ္ပိုက္ေပ။ အင္းဝတြင္ သီဟသူႏွင့္ သံုးႏွစ္၊ မင္းလွငယ္ႏွင့္ သံုးလ၊ ေကလးေတာညင္ိဳမင္းနွင့္ ခုႏွစ္လ၊ မုိုးညွင္းမင္းတရားႏွင့္ သံုးႏွစ္ စုစုေပါင္း ခုနစ္ႏွစ္ ၾကာခဲ့ေလသည္။ ထိုမွ်ေသာ ကာလပတ္လံုး မိဖုရားၾကီး၏ စည္းစိမ္ခ်မ္းသာကို တပ္မက္ေမာျခင္း မရွိဘဲ မိမိ၏ေနရင္း ဟံသာဝတီသုိ႔သာ ျပန္လုိလွ၍ ဒဂုန္ဆံေတာ္ရွင္၏ ေျေခတာ္ရင္းတြင္ ဥပုသ္သီတင္း ေဆာက္တည္ကာ ဒါန၊ သီလ၊ ဘာဝနာ အလုပ္တို႔ကုိသာ ေဆာရင္ြက္ေနလိုစိတ္ ျပင္းျေပနခဲ့ေလသ ည္။ ဟံသာဝတီတြင္ ရွင္ေစာပု ရွိစဥ္က သားအမွတ္စားခဲ့၍ ရဟန္းျပဳေပးခဲ့ေသာ ပိဋကဓရ မည္ေသာ ရဟန္းတစ္ပါးသည္ မယ္ေတာ္ၾကီးအလား ေက်းဇူးၾကီးလွေသာ ရွင္ေစာပု ဟံသာဝတီသုိ႔ ျပန္လည္ေရာ္ရကွိေရးကို ေတြးေတာ အားထုတ္ခဲ့ေလသည္။ ပိဋကဓရသည္ ရွသင္ာေမဏ ဘဝကပင္ ပုဂံသုိ႔ သြားေရာက္ျပီးလွ်င္ ပိဋကတ္သံုးပံုကုိ ငါးႏွစ္မွ် သင္ၾကားတတ္ေျမာက္ခဲ့၍ ဟံသာဝတီသုိ႔ ျပန္ေရာက္ေသာအခါ မြန္၊ ဗမာ ႏွစ္ဘာသာျဖင့္ တရားဓမၼ ေဟာၾကားရာတြင္ အလြန္ ေက်ာ္ၾကားေလသည္။ ပိဋကဓရသည္ ရွင္ေစာပုအား ကူညီႏိုရင္န္ ဓမၼဥာဏဘဲြဲဲ႔ အမ္ရညွိ အျခားမြ္ရနဟန္းတစ္ပါးႏွင့္ တိုပင္င္ႏွီးေႏွာျပီးလွ်င္ အင္းဝသုိ႕ ႂကြလာခဲ့ၾေကလသည္။ အင္းဝသို႔ေရာက္လွ်င္ ထိုရဟန္းတို႔ တရားေဟာ အလြန္ေကာင္းသည္ဟု ေက်ာ္ၾကားေလသည္။ ထုိအခ်ိန္ကာလသည္ မုိးညွင္းမင္းတရားလက္ထက္ သကၠရာဇ္ ၇၉၁ ခုႏွစ္ျဖစ္ေပသည္။ ပိဋကဓရတို႔ ေရာက္လတ္လွ်င္ ရွင္ေစာပုသည္ ထိုရဟန္းတို႔ႏွင့္ လွ်ိဳ႔ဝွက္စြာ အဆက္အသြယ္ျပဳလ်က္ ဟံသာဝတီသုိ႔ ထြက္ေျပးရန္ စီစဥ္သည္။ ထို႔ေနာက္ မိဖုရားၾကီးသည္ ၾကိဳတင္ စီစဥ္ထားသည့္အတိုင္း ခ်ိ္ရပည္ျဖင့္ ေဖာ္စပ္ထားေသာ ေဆးကို ေသာက္ေလလွ်င္ ဝမ္းက အနီအဝါ ေသြးဝမ္းမ်ား က်လတ္သည္။ အထိန္းေတာ္မ်ားလည္း စိုးရိမ္စြာျဖင့္ မင္းၾကီးအား သံေတာ္ဦးတင္၏။ ေရာဂါကူးစက္မည္ စိုး၍ ရွင္ေစာပုအခန္းသုိ႔ နန္းတြင္းသူမ်ား မဝလင္ိုၾကဘဲ ေရွာရင္ွားေနၾကသည္။ ရွင္ေစာပုလည္း မိမိေဝဒနာ ၾကီးစြာ ခံစားေနရသျဖင့္ ကံမကုန္မီ ပိဋကဓရႏွင့္ ဓမၼဉာဏတို႔၏ တရားေတာ္တို႔ကုိ နာၾကားလိုသည္ဟု ေလွ်ာက္သည္။ မင္းၾကီးလည္း ယံုၾကည္၍ ရဟန္းႏွစ္ပါးအား အခ်ိေန္မရြးပင္ ထြက္ခြင့္ေပးသည္။ အခ်ိန္းအခ်က္ ျပဳထားသည့္ေန႔တြင္ ပိဋကဓရ ႏွင့္ ဓမၼဉာဏတုိ႔ ရဟန္းႏွစ္ပါးလည္ း သိကၡာခ်၍ သာေမဏအျဖစ္ျဖင့္ ေနၾကသည္။ ထိုညဥ္႔သန္းေခါင ္ယံအခ်ိန္တြင္ အဝတ္အစား ေသတၱာၾကီးတလုံးအတြင္းသို႔ ရွင္ေစာပုအား ဝင္ေစ၍ အဝတ္အထည္မ်ားျဖင့္ ဖံုးကြယ္ကာ ရဟန္းႏွစ္ပါးတို႔က ေသတၱာကို တဖက္စီဆြဲလ်က္ အခန္းအတြင္းမွ ထြက္သည္။ နန္းေတာ္တံခါးေစာင့္မ်ား ေမးလွ်ုင္ ရွင္ေစာပု လွဴလိုက္ေသာ ပစၥည္းမ်ားဟု ဆိုသျဖင့္ မည္သုိ႔မွ် ရွာေဖြျခင္း မျပဳဘဲ လႊတ္လိုက္၏။ ထုိ႔ေနာက္ ျမိဳ႔ေအနာက္ လံုးေတာ္ေပါက္မွ ထြက္ကာ ၾကိဳတစင္ီစဥ္ထား သည့္အတိုင္း ရဟန္းႏွစ္ပါးႏွင့္ တကာႏွစ္ေယာက္တို႔သည္ ရွင္ေစာပုအား ေလွေပၚတင္ျပီးေသာ္ ဟံသာဝတီသို႔ စုန္ေျပးေလသည္။ မိုးညွင္းမင္းတရားသည္ အမတ္ၾကီးအား ေလွာ္ကားငါးစင္းႏွင့္ လက္ျပည့္ေလွာ္၍ လိုက္ေေစသာ္လည္း ေမတြ႔ေရခ်။ ရွင္ေစာပုတုိ႔လူ စုသည္ ေန႔တြင္း ေတာတြင္း၌ ပုန္း၍ ညဥ့္အခါတြသင္ာ စုန္ဆင္းၾကသည္။ မုိးညွင္းမင္းတရားလည္း ရွင္ေစာပုသည္ အင္းဝ၌ ေမပ်ာ္ပိုက္သျဖင့္ ေျပးေလသည္ကို ဆင္ျခမင္ိ၍ ရွိေေစတာ့ဟု ဆုိကာ ဟံသာဝတီေအရာက္ လိုက္လံ တိုက္ခိုက္ျခင္း မျပဳေတာ့ေပ။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ဟံသာဝတီျပည္၌ ဗညားရံ ထီးနန္းစိုးစံေနသည္။ ဗညားရံသည္ ႏွေမတာ္ ျပန္ေရာက္လာလွ်င္ ဝမ္းေျမာက္ ဝမ္းသာရွိ၍ နန္းတြင္း၌ အိမ္ေဆာက္ေေနစသည္။ ရွင္ေစာပုသည္ ဟံသာဝတီျပည္သို႔ ျပန္ေရာကျ္ပီးေနာက္တြင္ ပိဋကဓရႏွင့္ ဓမၼဉာဏတို႔အား ရဟန္းသိကၡာ အသစ္ျပန္တင္ေပးျခင္း၊ ရဟန္းႏွစ္ပါး သီတင္းသံုးရန္ ေက်ာင္းေတဆာင္ ေဆာက္ေပးျခင္း၊ ရဟန္းသံဃာေတာ္ အမ်ားအျပား ဆြမ္းကပ္လွဴျခင္း ေစသာ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈ အမ်ားအျပားကို ျပဳလုပ္ေလသည္။ သကၠရာဇ္ ၈ဝ၈ ခုႏွစ္တြင္ ဗညားရံ လြန္ေလရာ ရွင္ေစာပု၏ သားေတာ္ ဗညားဗရူး နန္းတက္သည္။ ဗညားဗရူး လုပ္ၾကံခံေရသာေၾကာင့္ လြန္ျပန္ေသာ္ ရွင္ေစာပု၏ ေမာင္ေတာ္ ျဖစ္ေသာ ဗညားက်န္းသည္ ထီးနန္းရုိ္ရကာကို ဆက္ခံသည္။ (မြန္မူတြင္ ဗညားက်န္းေထာဟုဆိုသည္။)ဗညားက်န္းလည္း နန္းသက္ မၾကာရွည္ေခ်။ ဗညားက်န္း လြန္လွ်င္ ဗညားရံ၏ သားေတာ္ လိတ္မြတ္ေထာ္ (ေမမာဟ္ထာဝ္ ရွင္ေစာပု၏ တူေတာ္) နန္းတက္၍ မင္းက်င့္တရားႏွင့္မညီသျဖင့္ မႈးမတ္တို႔လုပ္ၾကံရာ ေျခာက္လမွ်သာ နန္းစံေရလသည္။(မြန္မူတြင္ ခုႏွစ္လဟုဆိုသည္။) မင္းေမာ္ေဓာ ဟုလည္း ေခၚတြင္ေသာ လိတ္မြတ္ေထာ္၏ ထီးနန္းရို္ရကာကို အရီးေတာ္ ရွင္ေစာပုက ၈၁၄ ခုႏွစ္တြင္ ဆက္ခံ၍ ဟံသာဝတီျပည္ၾကီးအား အုပ္ခ်ဳပ္မင္းလုပ္သည္။ နန္းတက္သည့္အခါတြင္ သက္ေတာ္ ၆ဝ နီးပါးခန္႔ျပီး ျဖ္ရစာ ရွင္ေစာပုသည္ ဗညားေထာ (ဗညားထာဝ္) သုိ႔မဟုတ္ မင္းအို ဟူေသာ အမည္ကုိ ခံယူေလသည္။ ဘုရမင္ႀကီးအား ျပည္သူျပည္သားတို႔က ၾကည္ျဖဴႏွစ္လိုၾကသေည္တၾကာင္း၊ ထို႔ျပင္ အထက္တြင္ အင္းဝတို႔အခ်င္းခ်င္း တိုက္ခုိက္ေနၾက၍ေတၾကာင္း ဘုရမင္ၾကီးလက္ထက္တြင္ ဟံသာဝတီသည္ စစ္မက္ေဘးမွ ကင္းလြတ္ေန၍ ေအးခ်မ္းသာယာေေနလသည္။ ေနာက္ဆက္တြဲ ရွင္ေစာပုသည္ ဘာသာေရးတြသင္ာ ထက္သန္သူျဖစ္ကာ တိုင္းျပည္ကိုအုပ္ခ်ဳ္ရပန္ မ်ားစြာစိတ္အားထက္သန္လွသူမဟုတ္ေခ်။ ေရႊတိဂံု ေစတီေတာ္အား ဥာဏ္ေတာ္တိုးျမွင့္ကာျပဳျပပင္ူေဇာ္သည္။ ဘ၀၏ေနာက္ပိုင္းကာလမ်ားတြင္ မိမိအား ဟံသာ၀တီသို႔ ျပန္ေရာက္ေအာင္ ေက်းဖူးျပဳခဲ့သည့္ ရဟန္း ႏွစ္ပါးအနက္မွ ဓမၼဉာဏ အားလူ၀တ္လဲေစျပီး သမီးေတာ္ မိတကာတင္ႏွင့္ လက္ဆက္ေစသည္။ ထို႔ေနာက္ဓမၼေစတီဘြဲ႔ျဖင့္အိမ္ေရွ႔အရာေပးကာ ကိုယ္စားအျဖစ္ တိုင္းေရးျပ္ရညြာ ကိစၥမ်ားကိုလႊဲအပ္ေလသည္။ မိမိမွာမူ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ ေျေခတာ္ရင္းတြင္သာ တရားဓမၼမ်ားကို ေလ့လာအားထုပ္ျပီးေနသည္မွာ န္ရတြာစံသည့္အခ် ိန္အထိပင္ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဘုရမင္ၾကီးရွင္ေစာပု၏ အုတ္ဂူကို ေရႊတိဂံုဘုရားအနီးတြင္ တည္ထားခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ရွင္ေစာပု လြန္လွ်င္ သားမက္ေတာ္ ဓမၼေစတီမင္း နန္းတက္ကာ ဟံသာ၀တီထီးနန္းကို စိုးစံသည္။ထိုမင္းသည္လည္း ျမန္မာ့သမိုင္းတ ြင္ သာႆနာေတာ္သန္႔ရွင္းေရးအတြက္ ျပဳျပင္ေရးမ်ားကို အတင္ိုက္အားတိုက္ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္အတြက္ အလြန္ထရင္ွားသည္။ အပိုင္း(၂) ေရႊသားျဖင့္ျပဳလုပ္ထားၿပီး ရတနာ စီျခယ္ထားေသာ ေခါင္းေဆာင္း။ ဘုရမင္ႀကီးရွင္ေစာပု (၁၄၅၃-၁၄၆၀)အသုံးျပဳခ့ဲသည္ဟု ယူဆရသည္၊ ၁၈၅၅ တြင္ ေရႊတိဂုံဘုရားမွ ရရိွသည္ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။ ဘုရမင္ၾကီးသည္ ဇရာလည္းေထာင္းလာျပီျဖစ္၍ တိုင္းျပည္အုပ္ခ ်ဳ္ရပန္ စိတ္မထက္သန္ေခ်။ ထုိ႔ျပင္ ပကင္ိုယ္ကပင္ တရားဓမၼ အလွဴဒါနတို႔၌သာ ေမြ႔ေလ်ာ္ခဲ့သူျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဟံဟာဝတီ ထီးနန္းအား သင့္ေတာ္သူ တဦးကို လႊဲအပ္လုိသည္။ လႊဲအပ္ခံႏိုမင္ည့္သူကို ဆင္ျခင္ေရြးခ်ယ္ေသာအခါ ပိဋကဓရ ရဟန္းသည္ ဉာဏ္ပညာ အလိမၼာႏွင့္ ျပည့္စံုသည္။ ထို႔ေၾကာင့္သာလွ်င္ အျခားသူတပါးတုိ႔ မျပဳဝံ့ေသာ အမႈကို ျပဳကာ မိမိအား အင္းဝမွ ဟံသာဝတီေအရာက္ ေဆာင္ၾကဥ္းႏိုင္ ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ထုိ႔ျပင္ ပိဋကဓရ၏ ေက်းဇူးသည္ မိမိေအပၚ၌ ၾကီးမားခဲ့ျခင္းတို႔ကို ေထာက္ထား၍ ပိဋကဓရအား ထီးနန္းလႊဲအ္ရပန္ မွဴးမတ္တို႔ႏွင့္ တိုပင္သင္ည္။ မွဴးမတ္တို႔က ေသဘာမၾကိဳက္ညီ ရွိၾကလွ်င္ လူအမ်ား ေက်ာ္နင္းသည့္ တံတားသစ္သားတိုင္ကို ထုထားသည့္ ဗုဒၶရုပ္ပြားေတာ္အား ရုပ္ပြားေတာ္ျဖစ္လာသည့္အခါ ယုတ္ညံ့သည့္အသားျဖင့္ ထုထားသည့္အျပစ္ကို ပမာဏမထားၾကံဘဲ ရွိခိုးပူေဇာ္သည့္ ပံုပမာကိုေဆာင္၍ ထိုနည္းတူစြာ ဆင္းရဲသား မုဆိုးမသားျဖစ္ေသာ္လည္း ဘုန္းပညာ လကၡဏာႏွင့္ ျပည့္စံုသူ ပိဋကဓရ ဘိကၡဳအား မိမိက ဘုရအင္ျဖစ္ ခ်ီးျမွင့္ျခင္းကို မွဴးမတ္တို႔ ၾကည္ျဖဴေေလအာင္္ ဘုရမင္ၾကီး ေဆာရင္ြက္သည္ဟု ဆိုေလသည္။ ဘုရမင္ၾကီးသည္ ပိဋကဓရ ဘိကၡဳအား လူထြက္ေစျပီးလွ်င္ သမီးေတာ္ မိပကာေထာ္ႏွင့္ (မိပၠ’ထဝ္) ႏွင့္ စံုဖက္ေပး၍ အိပ္ေရွ႔အရာႏွင္းသည္။ ၈၂၁ ခုႏွစ္တြမင္ူ သမက္ေတာ္အား ဟံသာဝတီထီးနန္းကို လႊဲအပ္ေလသည္။ သမက္ေတာ္ကား ဓမၼေစတီမင္းဟူ၍ လည္းေကာင္း၊ ရာမာဓိမတိမင္းဟူ၍ လည္းေကာင္း ထရင္ွားေလသည္။ မင္းအိုဘဲြ႔ခံ ဘုရမင္ၾကီးသည္ ကုသိုလ္ဒါနျပဳေရး၌ စိတ္ဆႏၵျပင္းျပခ ဲသည့္အတိုင္း တိုင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္ မင္းလုပ္ေနစဥ္တြလင္ည္း ကုသိုလ္ဒါနမ်ား ျပဳခဲ့သည္။ ထိုကုသုိလ္ေတာ္မ်ားအနက္ က်ိဳေက္မရာ(က်ာက္မရဟ္) ဆုေတာင္းျပည့္ ဘုရားၾကီး၌ အလွဴဒါန ျပဳခဲ့ေၾကာင္းကို ထိုဘုရားၾကီး၌ မြန္ဘာသာျဖင့္ ေက်ာက္စာႏွစ္ခ်ပ္ ကမၺည္းထိုးေစခဲ့သည္။ ထုိေက်ာက္စာလာ ေအရးပါေသာ အခ်က္မ်ားကား ဆင္ျဖဴရွင္ ဗညားဦး၏ ေျမးေတာ္ သူ႔ရွဗင္ညာထာဝ္သည္ သကၠရာဇ္ ၈၁၇ ခုႏွစ္တြင္ က်ဳိေက္မရာဘုရား၌ ကုသုိလ္ေကာင္းမႈမ်ားျပဳေၾကာင္း၊ မိမိ၏ အလွဴဒါန၌ ဝုိင္းဝန္းကူပံ့သူမ်ားအား ၾကီးပြားခ်မ္းသာၾေကစရန္ ေလးနက္စြာေမတၱာပို႔၍ ဆုေတာင္းျပီးလွ်င္ မိမိ၏ ကုသုိလ္ေကာင္းမႈ တို႔ကို ဖ်က္ဆီးသူမ်ားအား က်ိန္ထားသည္ကို ေတြ႔ေရလသည္။ က်ိဳေက္မရာဘုရားတြသင္ာမက အနီးအနားရွိ ေကာ့ဗိန္း(အုိးသ ည္ကုန္း) ေက်ာက္ေတာဂင္ူ၊ ဓမၼသတ္ဂူ ၊ ခရုံဂူ၊ ေကာ့ဂြမ္းဂူႏွင့ ္ ဖားကပ္ဂူ အစရွိသည့္ ဂူဘုရားမ်ားတြင္ ခရစ္ ၁၅ ရာစုႏွစ္ အတြင္း ထုလုပ္ထားေသာ ေရွးေဟာင္းပန္းပုလ္ရကာမ်ား ပါရွိသည္ကို ေထာ္ရကႈ၍ က်ဳိေက္မရာအနီးတဝို္ရကွိ အထက္ပါဘုရားမ်ား သုိ႔လည္း ရွင္ေစာပု ေရာ္ရကွိျပီးလွ်င္ ေကာင္းမႈကုသုိလ္မ်ား ျပဳခဲ့ေသးသည္ဟု ယူဆႏိုင္ေလသည္။ ရွင္ေစာပုသည္ သမက္ေတာ္အား ထီးနန္းလႊဲအပ္ျပီး ေနာက္တြင္ ေကာင္းမႈကုသိုလ္ ျပဳေရးကိုသာ လုံးလံုးလ်ားလ်ား ေဆာရင္ြက္ခဲ့ဟန္ တူေပသည္ ပဲခူး(ဗဂုိး) ဘုရားခုနစ္ဆူ မြန္ေက်ာက္စာအရ ေရွးဟံသာဝတီျပည့္ရွင္ မဟာတိႆမင္းၾကီး၏ မိဖုရား သုဘဒၵါေဒဝီ (ဘျေဒဒဝီ) တည္ထားခဲ့ေသာ ဘုရားခုနစ္ဆူတို႔ ပ်က္စီးယို ယြင္းေနသည္ကို ဒါန သီလ၊ သမာဓိပညာႏွင့္ ျပည့္ စံုေသာ ရွင္ေစာပုမင္းသမီးသည္ မင္းက်င့္တရား ၁ဝ ပါးကို ေစာင့္ထိန္းေသာ သမက္ေတာ္ ရာမာဓိပတိမင္းႏွင့္ အတူတကြ ထုိပ်က္စီးယိုယြ င္းေသာ ဘုရားခုနစ္ဆူတုိ႔ကို ခိုခင္ံ့စြာ ျပန္လည္မြမ္းမံသည္။ သကၠရာဇ္ ၈၃၂ ခုႏွစ္ တပုိ႔တြဲလဆန္း ၁ ရက္ေန႔တြင္ ဓာတ္ေတာ္ေဟာင္းသစ္မ်ားႏွင့္ တကြ ရတနာခုနစ္ပါးတို႔ကို ဌာပနာသည္။ ျပဳေသာကုသိုလ္အဖို႔ကုိ သတၱဝါေပါင္းအား အမွ်ေပးေဝ၍ ထိုကုသုိလ္ေကာင္းမႈေၾကာင့္ သံသရာမွ လြတ္ေျမာက္ျပီးလွ်င္ ထိုေကာင္းမႈသည္ သဗၺညဳတဉာဏ္အတြက္ ေအထာက္အပံ့ျဖစ္ပါေစဟု ဆုေတာင္းထားေလသည္။ ရွင္ေစာပု၏ ဘဲြဲ႔ေတာ္ကို ယင္းေက်ာက္စာတြင္ “ၿ၈ီႀတိဘုဝနာဒိတ် ျပ၀ရ ဓမၼေဇၾတ ေလာက်နာထျပဝရ မဟာဓမၼရာဇာဓိရာဇာေဒဝီ’’ ဟု ကမၺည္းထိုးထားေလရာ အျခားေက်ာက္စာမ်ားတြင္ ပါရွိသည့္ဘဲြဲ႔ထ က္ ျပဝရ ပုိ၍ပါသည္။ ထို႔ျပင္ ပဲခူး (ဗဂိုး) ခရုိင္ ဘုရားၾကီးရြာရွိ ဘုရားၾကီးကို ရွင္ေစာပုႏွင့္ သမက္ေတာ္တို႔ ျပဳျပမင္ြမ္းမံြခဲ့ေၾကာင္းကို ရွင္ေစာပုလြန္ျပ ီးသည့္ေနာက္ ၈၄၈ ခုႏွစ္ ေတာ္သလင္းလဆုတ္ ၃ရက္ တနဂၤေႏြေန႔၌ ေရးထိုးခဲ့ေသာ ဘုရားၾကီးေက်ာက္စာမ်ားအနက္ ဘုရားၾကီးေက်ာက္စာသည္ အစံုလဆင္ံုးႏွင့္ အရွည္လ်ားဆံုးျဖ စ္သည္။ ေက်ာက္စာကိုစီကံုးေရးသားသူအမည္ႏွင့့္ ေက်ာက္စာထုသူ ေက်ာက္ဆစ္သမား၏ အမည္ကိုပါ ေဖာ္ျပထားသည္။ ေက်ာက္စာပါ အျခားေအၾကာင္းအရာမ်ားမွာ ေဂါတမျမတ္စြာဘုရား လက္ထက္တြင္ ဂဝံမတိေထရ္သည္ ေရွးဘဝက ညီေတာ္ျဖစ္ခဲ့ေသာ သထံုဘုရင္ သီရိမာေသာက (သီဟရာဇာ) မင္းထံ ၾကြေရာက္ေၾကာင္း၊ သီရိမာေသာကမင္း၏ ေလွ်ာက္ေတာင္းပန ္ခ်က္အရ ဂဝံပတိေထရ္က ျမတ္စြာဘုရားအား သထံုျပည္သို႔ ပင့္ေဆာင္၍ ျမတ္စြာဘုရား ၾကြလာသည္။ သထံု (သုဓမၼဝတီ> သုဓမၼ>သုဓမ္> သုဓုိမ္> သဓီု> သထံု)ျပ္ရညွိ ေရသ့ေျခာက္ပါးတိ ု႔အား ဆံေတာ္ ဓာတ္တဆူစီ ေပးသနားခဲ့၍ သီရိမာေသာကမင္းကိုမူ ဆံေတာ္ေမပး၊ ေနာက္ ၃၇ ႏွစ္ၾကာ၍ ဘုရားရွင္ ပရိနိဗၺာန္ျပဳသည့္ အခါ၌သာ သြားေတာ္ဓာတ္တဆူကို ဂဝံပတိေထရ္က သီရိမာေသာကမင္းထံ ေဆာကင္်ဥ္းေပးလိမ့္မည္။ ထိုသြားေတာ္ဓာတ္တဆူမွ ၃၃ ဆူပြားမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ဗ်ာဒိတ္ေတာ္ (သကၠတ-ဝ်ာေဒဝ>ဗ်ာေဒသ္> ပါဠိတြင္ ဗ်ာဒိတၱဟူ၍လံုးဝမရွိပါ) ေပးခဲ့ေလသည္။ သံုးဆယ့္ခုနစ္ႏွစ္ၾကာ၍ ျမတ္စြာဘုရား ပရိနိဗၺာန္ျပဳလွ်င္ သြားေတာ္ဓာတ္ကို သီရိမာေသာကမင္း ရရွိသည္။ ဓာတ္ေတာ္ ၃၃ဆူပြား၍ ေစတီ၃၃ဆူတည္ျပီးလွ်င္ ဌာပနာသည္။ ထိုမင္းန္ရတြာစံ ၍ ကာလရွည္ၾကာေသာ္ ေစတီမ်ားပ်က္စီးယိုယြင္းသည္။ ထိုေစတီမ်ားကို ရာဇာဓိရာဇ္မင္း လက္ထက္ကလည္း ျပဳျပခင္ဲ့သည္။ ယခု ရွင္ေစာပုလက္ထက္တြင္ ရွင္ေစာပုနွင့္ သမက္ေတာ္တို႔က ျပန္လည္တည္ထားေၾကာင္းကို စာေၾကာင္း ၆၃ ေၾကာင္းျဖင့္ ေရးထုိးထားေလသည္။ ထို႔ျပင္ သထံုခရုိင္ ေတာစင္ြန္းေကလာသ ေတာင္ေပၚ၌ သကၠရာဇ္ ၈၄၈ ခုႏွစ္ တပို႔တဲြလဆန္း(၁)ရက္ ဗုဒၶြဟူးေန႔၌ ေရးထိုးေသာ မြန္ေက်ာက္စာအရ ေက်ာက္စာ၌ ေငြေတာဟင္ုေခၚေသာ ေကလာေသတာရင္ွိ ေစတီေတာ္ကို ရွင္ေစာပုႏွင့္ သားမက္ေတာ္တို႔ ျပဳျပမင္ြမ္းမံေၾကာင္း၊ ထုိေငြေတာရင္ွိ ေစတီသည္ သီရိမာေသာကမင္းရရွိသည့္ သြားေတာ္ဓာတ္အစစ္ ကိန္းဝ္ရပာေစတီျဖစ္ေၾကာင္း၊ ထိုေစတီေတာ္ကို ဟံသာဝတီမင္းအဆက္ဆက္တို႔ ျပဳျပမင္ြမး္မံေၾကာင္း၊ ေစတီအနီးတြင္ ရွစ္ေျမွာင့္ ပံုသဏၭာန္ သိမ္ေတာ္ၾကီးေတဆာကင္ုိလည္းေကာင္း၊ ေကလာသ ဘုရားေစတီအတြက္ ဝတၱက လယ္ယာေျမတို႔ကို လည္းေကာင္း၊ သားႏွင့္အမိ မင္းႏွစ္ပါးက လွဴဒါန္းေၾကာင္းမ်ား ပါရွိေလသည္။ အထက္ေဖာ္ျပပါ ေက်ာက္စာမ်ားအရ ရာမည ေဒသရွိ ပဲခူး(ဗဂိုး) ခရုိင္ႏွင့္ သထံုခရုိအင္တြင္း၌ ဘုရမင္ၾကီး ရွင္ေစာပုႏွင့္ သမက္ေတာ္တို႔သည္ ေရွးေဟာင္ေစတီေတာ္မ်ားစြာတို႔ကို ျပန္လည္တည္ထား မြမ္းမံခဲ့ေၾကာင္း သိရွိေရလသည္။ ဘုရမင္ၾကီး ရွင္ေစာပု အမ်ားဆုံး ျပဳျပမင္ြမ္းမံ၍ ကုသုိလ္ေကာင္းမႈ အမ်ားဆံုး ျပဳခဲ့သည္ဟု ယူဆေရသာ ေစတီေတာ္မွာ ဒဂုန္(ရန္ကုန္)ျ မိဳ႔ရွိ ဒဂုန္ဆံေတာ္ရွင္ ေရႊတိဂံု ေစတီေတာ္ၾကီးေပတည္း။ ဘုရမင္ၾကီးသည္ ေရႊတိဂံုဆံေတာ္ရွင္ ေစတီၾကီးအား အလြန္တရာ ၾကည္ညိဳလွ၍ ထိုေစတီေတာ္ၾကီးတြင္ သဒၶြါတရား ထက္သန္လွစြာျဖင့္ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈမ်ား ျပဳသည္။ သမက္ေတာ္အား ထီးနန္းလႊဲအပ္ျပီးသည့္ေနာက္တြင္ ဒဂုန္ျမိဳ႔သို႔ ေရႊ႕ေျပာင္းစံျမန္းသည္။ ေရႊတိဂံုဘုရားၾကီး၏ ေအရွ႔ဘက္ေစာင္းတန္း အလယ္ပစၥယာတြင္ သကၠရာဇ္ ၁၂၄၁ခုႏွစ္ (ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၈ဝ) တြင္ ေက်ာက္စာဌာနမွ တူးေဖာ္ေတြ႔ရွိေသာ ပါဠိဘာသာ၊ မြန္ဘာသာ ျမန္မာဘာသာတို႔ျဖင့္ ေရးထိုးထားသည့္ ေက်ာက္စာတိုင္ သံုးတိုရင္ွိသည္။ ထုိေက်ာက္စာမ်ားတြင္ ဘုရမင္ၾကီး ရွင္ေစာပုနွင့္ သမက္ေတာ္တုိ႔သည္ ဒဂုန္ဆံေတာ္ရွင္ ေစတီအား မည္ကဲ့သုိ ဉာဏ္ေတာ္ျမွင့္တင္၍ မည္ကဲ့သုိ႔ ျပဳျပမင္ြမ္းမံခဲ့ပံုမ်ားကို အက်ယ္တဝင့္ ေဖာ္ျပထားသည္။ ထိုမြန္ေက်ာက္စာတြင္ မြန္ကို(ရၼန္=ရမန္) ဟုေရးထိုးခဲ့ပါသည္။ မြန္တုိင္းဌာန ရာမေညဒသ၏ မင္းအဆက္ဆက္တုိ႔သည္ ေစတီေတာ္ၾကီးကို အစဥ္အဆက္ ျပဳျပမင္ြမ္းမံခဲ့ၾကသည္။ ထိုေနာက္ ရွင္ေစာပုႏွင့္ သမက္ေတာ္တို႔သည္ သမက္ေတာ္မင္းျပဳေသာ ကာလအတြင္း သားႏွင့္အမိတို႔ စစ္သည္ဗိုလ္ပါေအပါင္း ျခံရံလ်က္ ဘုရားေျေခတာ္ရင္း၌ ၾကြေရာက္စံျမန္းျပီးလွ်င္ ၾကီးစြာေသာ အလွဴဒါနျပဳၾကသည္။ ေစတီေတာ္ပတ္လ္ရညွိ ေခ်ာက္ကမ္းပါးႏွင့္ ခ်ဳိင့္ဝွမ္းမ်ားကုိ ဂဝံေက်ာက္တံုးၾကီးျဖင့္ ဖို႔ေစသည္။ ျမင့္ေသာ ကုန္းေျမကို ညီညာေစရန္ တူးညွိေစသည္။ အျပဘင္က္တို႔တြင္ ဂဝံေက်ာက္တံုးမ်ားျဖင့္စီေစသည္။ ေစတီကိုခံေသာ ပစၥယာေပၚတြင္ ေက်ာက္ထီးမ်ားျပဳလုပ္၍ ေရႊခ်သည္။ ပန္းတခင္ံုပစၥယာကို ခါးဖြဲ႔၍ ေက်ာက္ျဖင့္ျပီးေသာ ဆီမီးအိမ္တုိ႔ျဖင့္ ပတ္လည္စီထားသည္ စသည္ျဖင့္ ေရႊတိဂံုေက်ာက္စာ၌ ဆံေတာ္ရွအင္ား အထူးတလည္ မြမ္းမံပံုမ်ားကို ေဖာ္ျပထားသည္။ ဘုရမင္ၾကီးသည္ ဒဂုန္ဆံေတာ္ရွင္ျမတ္ကို အလြန္တရာၾကည္ညိဳ ေတာ္မူသျဖင့္ မိမိ၏ ကိုယ္ေအလးခ်ိန္ျဖစ္ေသာ ေရႊ ၂၅ ပိႆာကုိ မ်က္ပါးခတ္ျပီးလွ်င္ ေစတီေတာ္ၾကီးတြင္ ေရႊသကၤန္း ကပ္လွဴေတာ္မူသည္။ ျမိဳ႔သူ၊ ျမိဳ႔သားတို႔ကလည္း ေရႊပိႆာခ်ိန္ ၅ဝ မွ်ကို ကူ၍ ပူေဇာ္ၾကသည္။ ဘုရမင္ၾကီးသည္ ေၾကးခ်ိန္ ၁၇ဝဝ ပိႆာရွိ ေခါင္းေလာင္းၾကီးတစ္လံုးကိုလည္း သြန္းလုပ္ လွဴဒါန္းသည္။ ေစတီေတာ္ၾကီးအတြက္ နယ္ေျေမလးရပ္ လွဴေတာ္မူရာ ထိုနယ္ေျေမလးရပ္မွာ ဤသုိ႔ျဖစ္သည္။ ေစတီေတာ္မွ ေအရွ႕လားေသာ္ က်ဳိက္ကနက္ ဘုရားအထိ ေအနာက္လားေသာ္ က်ဳိက္ေျမာင္းဘုရားအထိ ေျမာက္လားေသာ္ က်ိဳက္မိုးရပ္အထိ ေတာလင္ားေသာ္ က်ဳိက္ႏုတ္ဘုရား (အခ်ဳိ႔က က်ဳိက္သုတ္ဟုလည္း ဆိုသည္) အထိဟူ၍ သတ္မွတ္၍ ဘုရားၾကီး၏ ဝတၱေကျမအျဖစ္ လွဴေတာ္မူသည္။ ထို႔ျပင္ ဘုရားၾကီး ရင္ျပင္ေတာ္အျပည့္ ေက်ာက္ျပားခင္းသည္။ ရင္ျပင္ေတာ္အဆံုး ပတ္လည္တြင္ မဟာရံတံတုိင္းခုနစ္ထပ္ ျပဳလုပ္၍ တံတုိင္းမ်ား အၾကားတြင္ အုန္းပင္၊ ထန္းပင္၊ ေပပင္ ၊သရက္ ပိႏၷဲ၊ ကံ့ေကာ္ စသည့္ အပအင္မ်ဳိးမ်ဳိးကို စုိက္ေစသည္။ တံတုိင္းေအာက္ဆင့္ ေစတီပတ္ဝန္းက်င္တြင္္ ဇရပ္ၾကီးမ်ားကို ေဆာက္လုပ္ေေစလသည္။ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ျမတ္တြင္ ဘုရမင္ၾကီး လွဴဒါန္းခဲ့ေသာ ေကာင္းမႈ၊ အလွဴဒါနမ်ားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ေစတီေတာ္ၾကီးမ်ား၏သမိုင္းနွင့္ မြန္သမိုင္းတို႔၌ ေဖာ္ျပသည္မွာ ရွင္ေစာပုသည္ ေစတီေတာ္ၾကီးတြင္ ထီးျဖဴေလးစင္း၊ ေရႊသပိတ္ေလးလံုး၊ ေရႊပန္းကန္ ေလးလံုး (ပန္းကန္တလံုးလွ်င္ ဆန္တတင္းခ်က္ ဝသင္ည္။) ေငြပန္းက္ရနွစ္လ ုး၊ ေရႊဇြန္းေလးစင္း၊ ေငြဇြန္းရွစ္စင္း၊ (ဇြန္းတစင္းလွ်င္ ဆန္တစလယ္ခ်က္ ဝသင္ည္။) ဆြမ္းသပင္ုတ္ေတာ္ ၄၄ ခြက္၊ ေရအုိးၾကီးေလးလံုး၊ ေထြးအင္ေလးလံုး၊ ကုလားစည္ေလးလံုးႏွင့္ ေစာင္းတန္းမုခ္ ေလးဘက္ေလးေဆာတင္ို႔ကို လွဴဒါန္းခဲ့သည္။ ထုိ႔ျပင္ ေစတီေတာ္ၾကီး၏ ေဝယ်ာဝစၥ ေဆာရင္ြ္ရကန္ တံခါးေစာင့္၊ တံျမက္လွဲ၊ ပန္းတသင္မား၊ ဆီမီးခြက္ထြန္းသမား စသည္တို႔ကိုလည္း လွဴထား၍ ေစတီေတာ္ၾကီးအား မြမ္းမံျပဳျပရင္န္ ပန္းထိမ္ဖိုေလးဖိုႏွင့္ ပတ္ဝုိင္းေလးဝုိင္းကိုလည္း ထားရွိသည္။ ဘုရမင္ၾကီးသည္ ေစတီေတာ္ၾကီးအတြက္ ထိုမွ် ျပည့္စံုလံုေလာက ္စြာ လွဴဒါန္းထားျပီးလွ်င္ ေန႔စဥ္ေန႔တုိင္းလည္း ဥပုသ္သီတင္း ေဆာက္တည္သည္။ ေအနာက္ဘက္ ေစာင္းတန္းမွ ကုန္းေပၚသို႔တက္၍ ဆံေတာ္ရွင္ေစတီေတာ္ၾကီးကို ၾကည္လသင္ဒၶါႀကီးမားစြာျဖင့္ ဖူးေျမာ္ ၾကည္ညိဳေလ့ ရွိေပသည္။ ဘုရမင္ၾကီး ရွင္ေစာပုသည္ သကၠရာဇ္ ၈၃၄ ခုႏွစ္ သက္ေတာ္ ၇၉ နွစ္တြင္ ဒဂုန္ျမိဳ႔၌ စံေနစဥ္ ကံကုန္သည္။ ျပည္ေထာစင္ု ျမမာရာဇဝေတင္လွ်ာက္တြင္ တစ္ပါးတည္းေသာျပည္ၾကီးရွင္ ဘုရမင္ၾကီးေပတည္း။ ခမည္းေတာ္၊ ေမာင္ေတာ္၊ သားေတာ္၊ တူေတာ္ႏွင့္ သမက္ေတာ္တို႔သည္ မင္းခ်ည္းႏွနင္ွင္ျဖစ္ၾက၍ ကိုယ္တိုလင္ည္း တခ်ိန္က အင္းဝဘုရင္ေလးပါး၏ မိဖုရားအဆက္ဆက္ တင္ေျမွာက္ျခင္းခံခဲ့ေရသာ ထူးျခားသည့္ မဟာေသြး မဟာဆီတစ္ပါး ျဖစ္ေပသည္။ ဘုရမင္ၾကီး ဒဂုန္တြင္ စံျမန္းစဥ္က ဘုုရမင္ၾကီး၏ စံအိမ္ေတာ္သည္ ေရႊတိဂံုေအနာက္ဘ္ရကွိ စစ္တပ္ေနရာျဖစ္မည္ဟု ခန္႔မွန္းေရၾကာင္း ေရႊတိဂံုသမိုင္းတစ္ေစာတင္ြင္ ေဖာ္ျပသည္။ ေရႊတိဂံုဆံေတာ္ရွင္ျမတ္၏ ေအနာက္ေတာဘင္က္၌ ျမိဳ႔နန္းတည္၍ ေဆာက္လုပ္ထားေသာ စံအိမ္ေတာ္၌ အသက္ထက္ဆံုး ေနထိုင္ျပီးလွ်င္ ဥပုသ္သီလ ေစာင့္ထိန္းကာ တရားဘာဝနာ စီးျဖန္းေလ့ရွိသည္။ ေရႊေတာင္ၾကီးပမာ ေရႊေရာတင္ဝင္းဝင္းႏွင့္ တင့္တယ္သပၸာယ္စြာ ရွိေေနသာ ဆံေတာ္ရွင္ေစတီၾကီးကို ဇရာေရာဂါ ဖိစီး၍ ဇိဝိေျႏၵခ်ဳပ္လုဆဲခါနီးအထိ သမာဓိတည္စြာျဖင့္ အာရုံျပဳကာ လက္အုပ္ခ်ီ၍ ၾကည္ညိဳျမတ္ႏုိး ရွိခိုးလ်က္ပင္ ကံေတာ္ကုန္သည္ဟု ဆိုၾေကလသည္။ ဘုရမင္ၾကီး နတ္ျပည္စံလြန္ေသာအခါတြင္ ေအလာင္းေတာ္ကို ဟံသာဝတီသုိ႔ ျပန္မယူဘဲ ဘုရမင္ၾကီး ေပ်ာ္ေမြ႔သည့္ ဒဂုန္(ရန္ကုန္) တြင္ သျၤဂိဳဟ္ခဲ့သည္။ ဒဂုန္ျမိဳ႔ ေျမနီကုန္း ရဲတပ္စခန္းႏွင့္ စမ္းေခ်ာင္းအၾကားတြင္ ရွင္ေစာပုကုန္းဟု ေယန႔တုိင္ေခၚေဝၚ ေနၾေကသာ အရ္ရပွိရာ ထိုအရပ္သည္ ရွင္ေစာပု၏ သခၤ်ဳိင္းေတာ္ရွ ိရာအရပ္ဟု ယူဆၾကသည္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၊ စမ္းေခ်ာင္းၿမိဳ႕နယ္၊ ၀ဆင္ာလမ္းကိုလည္း ရွင္ေစာပုလမ္းဟု ေယန႔တုိမင္ည့္ေခ ၚေလသည္။ ဘုရမင္ၾကီး အသံုးျပဳခဲ့သည္ဟုဆိုေသာ ေရႊေခါင္းေဆာင္းတစ္ခုကို လန္ဒန္ျမိဳ႔ ဝိတိုရိယႏွင့္ အယ္လဗတ္ျပတုိက္ၾကီးတြင္ ေယန႔တုိင္ ျပသထားေလသည

Posted via BlogPost